Sikorki to małe, kolorowe ptaki, które łatwo wzbudzają sympatię dzięki swoim żywym barwom i ciekawskiej naturze. Trudno sobie wyobrazić, że te ptaki, często spotykane w naszych ogrodach i parkach, mogą wykazywać zachowania tak brutalne i zaskakujące, szczególnie gdy walczą o przetrwanie. Okazuje się jednak, że gdy zimą znikają tradycyjne źródła pokarmu, sikorki, a szczególnie sikorki bogatki, potrafią sięgnąć po naprawdę niecodzienne rozwiązania – w tym po nietoperze.
„Ciemna strona” sikorek
Gdy mówimy o sikorkach, wyobrażamy sobie małe, przyjazne ptaki przemykające przez ogrody i lasy, szukające nasion i owadów. Te małe ptaki znane są ze swojego przyjaznego wyglądu, a ich wesołe ćwierkanie dodaje uroku otoczeniu. Jednak niewielu z nas wie, że w niektórych warunkach sikorki są zdolne do znacznie bardziej zaskakujących zachowań. Przeprowadzone na Węgrzech badania wykazały, że w okresach głodu niektóre gatunki sikorek, zwłaszcza sikory bogatki (Parus major), potrafią posunąć się do zabijania i spożywania nietoperzy. Brzmi nieprawdopodobnie, ale badania prowadzone przez dr. Pétera Estóka z Instytutu Ornitologii Maxa Plancka pokazują, że te ptaki mogą być bezwzględnymi łowcami, gdy instynkt przetrwania bierze górę.
Zespół badawczy Estóka przeprowadził obserwacje w naturalnych siedliskach nietoperzy, rejestrując aktywność sikorek w jaskiniach, gdzie ssaki te hibernują. Nietoperze w stanie hibernacji są bardzo mało aktywne, a ich metabolizm zwalnia, co czyni je łatwym celem dla drapieżników. Sikory bogatki, które natrafiały na hibernujące nietoperze, wykazywały zdolność do atakowania ich, dziobiąc w czaszki, aby dostać się do bogatego w tłuszcz mózgu. Jest to zachowanie znacznie odbiegające od typowych dla tego gatunku – sikory z natury są wszystkożerne, ale głównie spożywają owady, nasiona i owoce.
Nieuchronnie zbliża się zima, a więc też czas, w którym wielu z nas dokarmia ptaki. Tradycyjnie sikorkom wiesza się słoninkę, ale i w naturze same ją sobie potrafią załatwić – lokalnie nauczyły się bowiem… napadać na kolonie hibernujących nietoperzy i wydziobywać im mózgi! 1/7 pic.twitter.com/wKnSEirkyu
— Dariusz Dziektarz (@ddziektarz) November 7, 2023
„W literaturze znajdziemy opisy przypadków, w których ptaki te dosłownie zamęczyły na śmierć intruza – u zwierząt również występuje bowiem „mobbing”, w tym przypadku jest to jednak strategia obronna, która poprzez uporczywe (także grupowe) nękanie pozwala odpędzić groźniejszego drapieżnika” – przypomina przyrodnik Dariusz Dziektarz.
Według naukowców kluczową rolę w tych nietypowych atakach sikorek odgrywa zimowy niedobór pożywienia. Sikory w warunkach naturalnych mogą borykać się z ograniczonym dostępem do jedzenia, co prowadzi je do szukania alternatywnych źródeł. Hibernujące nietoperze stają się wówczas atrakcyjną opcją – są łatwe do złapania i bogate w wartościowe składniki odżywcze, takie jak tłuszcze.
Czy sikorki są zagrożeniem dla populacji nietoperzy?
Z naukowego punktu widzenia, drapieżnictwo sikorek na nietoperzach jest raczej ciekawostką, niż realnym zagrożeniem dla populacji nietoperzy. Zachowanie to występuje tylko w bardzo specyficznych warunkach, głównie zimą, gdy inne źródła pożywienia są trudno dostępne. Nietoperze jako gatunek nie są zagrożone przez sikorki, jednak fakt, że ptaki te mogą adaptować się w tak niezwykły sposób, przyciąga uwagę naukowców i badaczy z całego świata.
Źródła:
- Estók, P., et al. „Winter predation on hibernating bats by great tits Parus major.” Biology Letters, vol. 6, no. 5, 2010, pp. 679-682.
- Péter Estók, Instytut Ornitologii Maxa Plancka, wyniki badań nad nietypowym zachowaniem sikorek