Dzieciństwo w dzisiejszych czasach zdecydowanie różni się od tego sprzed kilkudziesięciu lat. Obecnie młodzi ludzie są zdecydowanie bardziej skłonni spędzać czas przed ekranem swojego smartfona czy komputera, niż na zewnątrz, co rodzi poważny problem, nazywany syndromem deficytu natury.
Syndrom deficytu natury
Ten termin, choć nie jest jeszcze powszechnie znany, opisuje sytuację, w której dzieci, zanurzone w cyfrowym świecie, zupełnie tracą kontakt z naturą. To zjawisko może mieć poważne konsekwencje dla ich zdrowia – zarówno psychicznego, jak i fizycznego.
Nawet krótki kontakt z naturą, jak choćby patrzenie przez okno na zielone drzewa czy kolorowe kwiaty, może obniżyć poziomu stresu, wyregulować tętno oraz wpłynąć pozytywnie na emocje. Niemniej jednak, coraz więcej dzieci nie ma nawet tej krótkotrwałej interakcji z przyrodą, co przekłada się na liczne problemy, nazywane syndromem deficytu natury.
Jest wiele dowodów na to, że regularny kontakt z naturą ma zbawienny wpływ na zdrowie i samopoczucie dzieci. Dzieci, które często przebywają na świeżym powietrzu, są mniej agresywne, mniej podatne na nadpobudliwość, a także posiadają silniejszy układ odpornościowy. Zewnętrzne przestrzenie zabaw, jak parki czy place zabaw, sprzyjają integracji społecznej, a co za tym idzie, dzieci uczą się pomagać sobie nawzajem oraz funkcjonować w zespole.
Skutki braku kontaktu z przyrodą
Brak regularnego kontaktu z przyrodą, zwłaszcza wśród dzieci, może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji, zarówno dla ich fizycznego, jak i psychicznego zdrowia.
Zdrowie fizyczne może znacznie ucierpieć na skutek niedostatecznej ekspozycji na naturalne środowisko. Obejmuje to spadek ogólnej sprawności fizycznej, podatność na choroby cywilizacyjne, takie jak otyłość czy cukrzyca, a nawet rozwój krótkowzroczności, co jest szczególnie zauważalne u dzieci, które spędzają dużo czasu przed ekranem.
Poza skutkami dla zdrowia fizycznego, brak regularnego kontaktu z naturą może prowadzić do szeregu problemów psychologicznych. Obserwuje się zwiększoną nadpobudliwość, problemy z koncentracją, zaburzenia snu oraz problemy emocjonalne, takie jak lęk czy depresja.
Spędzanie czasu na świeżym powietrzu, w ruchu, jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju dzieci. Długotrwałe siedzenie, zwłaszcza w niewłaściwej pozycji, może prowadzić do poważnych wad postawy, takich jak skrzywienie kręgosłupa, nadmierna lordoza lub kifoza. Te problemy mogą prowadzić do przewlekłych bólów pleców, a nawet do trwałego uszkodzenia zdrowia.
Dodatkowo, brak interakcji z naturą może hamować rozwój społeczny i emocjonalny. Pobyt na świeżym powietrzu, szczególnie z rówieśnikami, buduje zdrowe interakcje społeczne i rozwija zdolności do pracy zespołowej.
Czy kontrola czasu spędzanego przed ekranem to rozwiązanie?
Badanie przeprowadzone przez HEAD DOWNERS w 2021 roku dowodzi, że obecne pokolenie dzieci ma znacznie mniej kontaktu z naturą niż ich rodzice czy dziadkowie. Według 90% czeskich respondentów, współczesne dzieci znajdują szereg innych, bardziej atrakcyjnych zajęć, które zdecydowanie wygrywają z możliwością spędzania czasu na świeżym powietrzu. Technologia przyciąga je mocniej, oferując rozrywkę, która jest dla nich znacznie bardziej pociągająca niż tradycyjne zabawy.
Większość respondentów (61%) uważa, że czas spędzany przez dzieci i młodzież przed ekranami powinien być kontrolowany. Jednak samo ograniczenie dostępu do technologii to nie wszystko. Rodzice muszą dać dobry przykład swoim dzieciom, pokazując im korzyści płynące z kontaktu z naturą. Jeżeli na co dzień zanurzamy się w technologię, nie możemy oczekiwać, że nasze dzieci zechcą robić inaczej.
Syndrom deficytu natury to realny problem naszych czasów, ale to nie technologia jest jego przyczyną, a sposób, w jaki z niej korzystamy. Być może to właśnie my, dorośli, musimy nauczyć się znów dostrzegać piękno natury i przekazać tę umiejętność naszym dzieciom.
Jak przyciągnąć dzieci do natury?
Co zrobić, aby zachęcić dziecko do spędzania czasu na świeżym powietrzu?
Zachęcaj do zabawy na zewnątrz: Zaproponuj swojemu dziecku zabawy na świeżym powietrzu, które są zarówno edukacyjne, jak i zabawne. Możliwości są nieograniczone, od gier z piłką, poprzez poszukiwanie owadów, do poznawania gwiazd.
Zorganizuj rodzinne wycieczki do natury: Regularne wycieczki do parków, lasów czy nad jeziora to doskonały sposób na zainteresowanie dziecka naturą. Wędrówki, pikniki, kempingi, to wszystko to idealne okazje do kontaktu z naturą.
Bawcie się razem: Dzieci kochają spędzać czas z rodzicami. Jeśli rodzic będzie aktywny na zewnątrz, zainteresuje tym swoje dziecko. Bądźcie kreatywni – budujcie domki z piasku, organizujcie wyścigi, czy nawet urządzajcie poszukiwanie skarbów.
Naucz dziecko hodować rośliny: Można zacząć od małego ogrodu na parapecie lub w doniczkach na balkonie. Dzieci uwielbiają obserwować, jak rośliny rosną i kwitną, a to również uczy je odpowiedzialności.
Inwestuj w sprzęt do zabawy na zewnątrz: Kupienie roweru, hulajnogi, piłki, latawca, a nawet mikroskopu do obserwacji natury, może zachęcić dzieci do spędzania więcej czasu na zewnątrz.
Zaprowadź dzieci na zajęcia na świeżym powietrzu: Istnieje wiele zajęć dla dzieci, które odbywają się na zewnątrz – od lekcji nauki o przyrodzie, poprzez warsztaty artystyczne, aż po sporty na świeżym powietrzu.
Ucz dzieci szacunku do natury: Naucz swoje dziecko, jak ważne jest zachowanie przyrody i jakie korzyści płyną z bycia na zewnątrz. Pokaż im, jak cenne są zwierzęta, rośliny i cały ekosystem.
Użyj technologii na ich korzyść: Istnieje wiele aplikacji edukacyjnych, które pomagają dzieciom odkrywać i uczyć się o naturze. Mogą to być gry, które promują odkrywanie przyrody, lub aplikacje, które pomagają identyfikować rośliny i zwierzęta.
Bądź cierpliwy: Zmiana nawyków wymaga czasu. Jeśli Twoje dziecko spędza dużo czasu w domu, nie zmuszaj go do natychmiastowej zmiany. Zacznij od krótkich spacerów lub zabaw na zewnątrz, stopniowo zwiększając ich czas.
Źródło: velcdn.azureedge.net , TZ Velux